دوشنبه, ۱۱ تیر ۱۴۰۳ /
مهم ترین سند برای اثبات ایرانی بودن او خاطرات اعتماد السلطنه است که به صراحت به این موضوع پرداخته و جای دیگر از احتمال صدراعظمی او سخن گفته است. یک افغان که نمی توانست صدراعظم ایران شود!
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- امروز ۱۸ اسفند و در برخی روایت‌ها هم فردا ۱۹ اسفند به عنوان سال‌روز درگذشت سید جمال‌الدین اسدآبادی ( ۱۲۷۵ خورشیدی) شناخته می‌شود که به رغم شهرت فراوان ابهامات و معماهای فراوانی درباره او مطرح است. مهم‌ترین آنها دو فقره است: اول این که او با عثمانی ها هم‌دست بود تا پادشاهی ایران را براندازد و از این رو میرزا رضا کرمانی را دست‌پروره سید جمال می‌دانند یا آزادی‌خواهی بود که به نجات ایرانیان از استبداد می‌اندیشید و چون در ایران نمی‌توانست زندگی کند سر از امپراتوری عثمانی درآورده بود.ابهام و معمای دوم این است که ایرانی بود یا افغان. البته در ایران با تاکید بر عنوان «اسدآبادی» گزاره اول تبلیغ می‌شود ولی هنوز کسانی در ایران و افغانستان اصرار دارند او را افغان بدانند. در ایران به خاطر آن که او انترناسیونالیست بود و در دو دهه اخیر ملی گرایی در میان ایرانیان تقویت شده است و در افغانستان به این سبب که هویت فرهنگی مستقل برای او تعریف کنند. در سال های دور مرحوم طالقانی از سید جمال به عنوان سید جمال افغانی یاد کرده بود و در سال‌های نزدیک آقای سید حسن خمینی نیز همین تعبیر را به کار برده بود.
