به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، موشک های بالستیک به عنوان اصلی ترین ارکان توان بازدارندگی نظامی جمهوری اسلامی ایران، از دوره پس از جنگ تحمیلی تا به امروز معرفی شده و مشخصا تا سالها بعد نیز این سلاح به عنوان ستون اصلی دکترین دفاعی کشور به حساب خواهد آمد. اگرچه تنوع و کیفیت موشکهای کشورمان، موضوع جدیدی محسوب نمی شود اما هر از چند گاهی، یک دستاورد جدید در این حوزه معرفی می شود که نشان می دهد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان، روی ارتقاء موشکهای فعلی، برنامه ای مستمر دارند.
طی روزهای اخیر و در حوالی سالگرد حمله سپاه پاسداران به پایگاه ارتش آمریکا در عین الاسد عراق، خبر مهمی در خصوص یک ارتقاء قابل توجه روی موشک بالستیک سری قیام (به عنوان یکی از سامانه های حاضر در این حمله) منتشر شده که برای علاقمندان به این حوزه، نکته مهمی محسوب می شود. پیش از پرداختن به این خبر و تشریح اهمیت آن، بهتر است نگاهی به ریشه های این موشک مهم و مشهور داشته باشیم.
بیشتر بخوانید:
موشک ضد داعشی این بار اربابان آنها را تنبیه کرد/ ترکیب مرگبار فاتح و قیام این بار بر سر “سنتکام” نازل شد+فیلم
تست موفق کلاهک جدید موشکهای ایرانی برای تنبیه فرماندهان داعش/ «قیام» هم به خانواده نقطه‌زن‌ها پیوست +عکس
شگفتی و ترس کارشناس مشهور صهیونیست از دقت و قدرت موشکهای ایران/ جمهوری اسلامی توان فلج کردن اسرائیل را دارد + فیلم
از شهاب ۲ تا قیام؛ راهی سخت و شیرین
مشخصا وقتی از خانواده موشک های بالستیک ایرانی صحبت به میان می آید، نام “شهاب” بیش از دیگران برای مردم خاطره انگیز است. خانواده موشک های شهاب خصوصا مدل ۳ آن، به معنی واقعی و برای اولین بار، بحث بازدارندگی و دست تهاجمی برد بلند را برای کشور ما ایجاد کرد. اما عضو کمتر شناخته شده از این سری شهاب ۲ نام داشت که یک موشک بالستیک تاکتیکی با سوخت مایع و به نوعی نزدیک به طراحی اسکاد سی شوروی سابق است که در دهه های قبل، برخی از مدل های آن به کشور وارد شد.
موشک بالستیک شهاب ۲
این موشک با برد بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر در دوره زمانی تقریبی اوایل دهه ۷۰ شمسی ساخته شده و ماموریت ایجاد بازدارندگی در محیط پیرامونی کشور را بر عهده داشت. مشخصا و در این برد از موشک ها، با توسعه توانایی علمی و صنعتی ایران و روی کار آمدن موشک های جدیدتر – خصوصا زیر مجموعه های خانواده فاتح ۱۱۰ با سوخت جامد- فشار کاری از روی سری شهاب برداشته شد اما پیش از رسیدن به این نقطه، صنایع دفاعی کشورمان، تعداد مورد نیاز از این موشک ها را تولید و ذخیره کرده بود که در چنین شرایطی، یک ارتقاء مهم، می توانست بسیار مناسب باشد.
موشک قیام که در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ رونمایی شد، در حقیقت پاسخ به این نیاز و ارتقایی روی موشک های شهاب ۲ به حساب می آمد. اولین موشک بالستیک بدون بالک ایرانی که جزو ابداعات و طرح های مهم پدر موشکی ایران شهید حسن طهرانی مقدم بود. در طرح جدید همچنان از سوخت مایع استفاده شده و برد در حدود ۸۰۰ کیلومتر بود و وزن سر جنگی آن ۶۴۵ کیلوگرم اعلام شد. این موشک به نسبت مدل قبلی از سطح مقطع راداری کمتر بر خوردار بود و توان پرتاب از لانچرهای مختلف را نیز داشت.
نمونه اولیه موشک قیام
این موشک در تعداد بالایی تولید شده و شهرهای زیرزمینی بزرگی با حضور آن، در چندین مورد به نمایش درآمدند. این حرکت از چشم یوزی رابین، کارشناس معروف نظامی صهیونیستی نیز دور نماند و وی در جلسه معروف خود در تابستان سال ۱۳۹۴ اینگونه صحبت می کند: “ایرانی ها در دو سال اخیر چندین تصویر را از انبارهای موشکی خود به نمایش گذاشته اند که مشخصا انبارهای متفاوتی است. ایرانی ها در این انبارها موشک های قیام و قدر را انبار کردند. قیام موشکی با بردی ۸۰۰ کیلومتر است که به نوعی ارتقاء ایرانی بر اساس موشک اسکاد سی است. در اینجا هم ایرانی ها یک مهندسی خوب را به نمایش گذاشتند.”
موشک قیام در اصل توسط شهید طهرانی مقدم با ماموریت اصلی حمله به پایگاه های نظامی دشمن در اطراف ایران طراحی شده بود. سرهای جنگی مجهز به ریز مهمات از جمله گزینه های بسیار عالی برای این گونه حملات هستند که این مهم روی موشک های قیام نیز به انجام رسیده است. در سال ۱۳۹۹ نیز یک مرحله از دیگر ارتقاء های انجام شده برای این موشک ها به نمایش درآمد که مربوط به محموله سر جنگی بود.
سرجنگی جدید موشک قیام مجهز به بالک‌های کنترلی
سر جنگی موشک قیام مجهز به دو نوع بمب‌لت
قیام در نبرد با داعش و اربابان آن
موشک قیام اما در حوزه رزم واقعی نیز دارای سابقه بوده و در جریان حملات موشک سپاه به مقر گروه داعش در سوریه و عملیات انتقام ترور سردار شهید سلیمانی مورد استفاده قرار گرفت. بحث قابلیت جدا شدن کلاهک و افزایش دقت باعث شد که این موشک در این عملیات ها به عنوان یکی از سلاح های منتخب مورد استفاده قرار بگیرد.
موشک قیام در جریان عملیات ضربت محرم در سال ۱۳۹۷
قیام به سراغ پایگاه آمریکا رفت
چهار سال قبل در بامداد ۱۸ دی ماه سال ۱۳۹۸ و در پاسخ به جنایت بزرگ دولت و ارتش آمریکا در به شهادت رساندن فرمانده بزرگ ایران و جهان سردار قاسم سلیمانی، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شلیک چند موشک نقطه زن از غرب کشور، پایگاه مهم نیروهای اشغالگر آمریکایی یعنی عین الاسد را مورد هدف قرار داد. همچون دیگر عملیات های تنبیهی سپاه پاسداران، یگان های موشکی زمین به زمین در نوک پیکان تهاجم بودند و بر اساس تصاویر، مشخص شد دو نوع موشک قیام و محصولی از خانواده فاتح به نام فاتح ۳۱۳ در این حمله استفاده شده بود.
موشک قیام با سر جنگی جدید در جریان حمله به داعش
باید توجه داشت در جریان حمله به داعش در سال ۱۳۹۷ قیام ایرانی با ظاهری جدید و از روی یک پرتابگر متحرک شلیک شد. در موشک قیام با عدم اتکا به بالک های فوق، تمام وظیفه ایجاد پایداری به عهده سامانه های کنترلی با همان عملگرهای نصب شده در خروجی پیشران سوخت مایع است.
ارتقاء جدید در ۱۴۰۰ چه تغییری در قیام ایجاد کرد؟
در نهایت به یکی دیگر از ارتقاء های رسمی روی موشک های سری قیام در دی ماه ۱۴۰۰ می رسیم. بر اساس اطلاعات مذکور، برد این موشک به ۱۰۰۰ کیلومتر و خطای اصابت آن نیز به زیر ۵۰ متر رسیده است. این موشک از یک سر جنگی به‌وزن حدودا ۶۰۰کیلوگرمی بهره می‌برد و سرعت این موشک به ۲۹۳۵ متر بر ثانیه می‌رسد. قطر موشک قیام ۸۸۰ میلی‌متر و طول این موشک ۱۱ متر و ۸۴۶ سانتی‌متر است، علاوه بر این، مدت زمان آماده‌سازی موشک قیام ۲۰ دقیقه و وزن نهایی این موشک نیز ۷۰۲۹ کیلوگرم است.
موشک قیام با برد هزار کیلومتر از نقطه نزدیک به مرز غربی، توان انهدام بخش هایی از سرزمین های اشغالی فلسطین را دارد
در اینجا به چند مسئله مهم بایستی اشاره کرد. اولا رسیدن به برد هزار کیلومتر می تواند ناشی از اقداماتی چون کاهش سر جنگی، ارتقاء سیستم های پیشران، نصب سیستم پیشران مستقل روی کلاهک و یا بهره گیری از مواد سبک تر در بخشی از قطعات موشک باشد. مسئله دوم این که با رسیدن به برد هزار کیلومتر، مشخص بخش هایی از سرزمین های اشغالی ، همان طور که در نقشه بالا مشاهده می شود، به صورت مستقیم از خاک ایران و توسط این موشک در دسترس قرار گرفته که این مسئله باعث می شود که قیام نیز به لیست “اسراییل زن” های ایران اضافه شود.
طبیعتا در صورت نیاز به اجرای سناریو یک تهاجم گسترده موشکی به رژیم صهیونیستی، هر چه تعداد پرتابه ها بیشتر باشد ، انهدام اهداف مورد نظر و پایان پرونده این رژیم سریعتر است. با اضافه شدن موشک های قیام به این گروه از تسلیحات ایرانی، مشخصا حجم آتش در برابر صهیونیست ها به صورت قابل توجهی اضافه خواهد شد.
مسئله بعدی سرعت بالای این موشک ها به حساب می آید. پیش از این رقمی با این دقت در خصوص سرعت موشک قیام منتشر نشده بود و البته لازم به ذکر است که به احتمال فراوان سرعت مورد نظر مربوط به این موشک در مرحله نهایی و برای سر جنگی جدا شده باید باشد. سرعت ۲۹۳۵ متر بر ثانیه چیزی در حدود ۸.۵ ماخ بوده و سر جنگی موشک مورد نظر را در زمان شیرجه نهایی در وضعیت پرواز با سرعت هایپرسونیک قرار می دهد که دفاع در برابر آن را اگر نگوییم غیر ممکن ولی برای هر مدافعی بسیار سخت و تقریبا محال است.
اطلاعات جدید از موشک بهینه شده قیام
آخرین نسل از قیام با برد ۱۳۵۰ کیلومتر
شهریورماه سال گذشته بود که یک دستاورد جدید موشکی متعلق به نیروی هوافضای سپاه، در رژه بزرگ نیروهای مسلح رونمایی و موشک بالستیک زمین به زمین “رضوان” در جوار مرقد مطهر امام خمینی (ره) به نمایش درآمد. در آن زمان، فرمانده کل سپاه پاسداران اعلام کرد که این موشک، بالستیک و نقطه‌زن است که با سرعت هشت برابر سرعت صوت وارد جو زمین می‌شود. به گفته سرلشکر سلامی، محصول جدید متخصصان دفاعی کشورمان، تک مرحله‌ای، دارای حدود هزار و ۴۰۰ کیلومتر برد با سوخت مایع و سرجنگی جداشونده شدیدالانفجار بوده که ضمن قابلیت پرتاب از سکوهای ثابت و متحرک، از توانایی هدایت‌پذیری و اصابت با دقت بالا به هدف برخوردار است.
اما در روزهای اخیر، نکات دیگری از این موشک بالستیک منتشر شده که بخش مهمی از اطلاعات مربوط به این محصول را در معرض دید عموم قرار داده است. طبق این اطلاعات، موشک مذکور دارای سرجنگی جداشونده بوده و برای انهدام اهداف حیاتی دشمن تا فاصله ۱۳۵۰ کیلومتری استفاده می شود. نکته قابل توجه دیگر، طول حدودا ۱۲ متری و قطری معادل ۰.۸۸ متری این محصول جدید است که ابعادی مشابه با موشک قیام را نشان می دهد اما در همین وضعیت یکسان، برد این موشک جدید حدود ۵۰۰ کیلومتر افزایش یافته که نشان از بهبود چشمگیر کیفیت و ارتقاء سامانه های مختلف همچون سوخت و موتور “رضوان” دارد به گونه ای که با همان ابعاد طول و قطر مشابه موشک “قیام ۲” با برد هزار کیلومتر، شاهد برد ۱۳۵۰ کیلومتری هستیم.
بخشی از اطلاعات موشک جدید سپاه با نام رضوان
اولین رونمایی از موشک رضوان در سال ۱۴۰۱
البته در نوع کلاهک ها، تفاوت هایی در مدل نصب شده روی “رضوان” و قیام ۱ و ۲ دیده می شود اما بهره گیری موشک جدید از سامانه TVC (تراست ویکتورینگ /تغییر بردار رانش) برای هدایت و مانور بهتر نشان می دهد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان در حال تعمیم این ویژگی مهم روی محصولات مختلف موشکی بومی هستند؛ ضمن آنکه در انتهای بدنه نیز از بالک های پایدارساز استفاده می شود تا هدایت و کنترل آن، با دقت بسیار بالایی همراه باشد. آخرین ویژگی مهم این موشک جدید نیز شعاع مرگبار صدمتری آن است که نشان می دهد در عین افزایش برد، قدرت سرجنگی نیز کاهش نیافته و بنا به گفته سرلشکر سلامی، از نوع جداشونده شدیدالانفجار است.